W Małopolsce powstanie odcinek Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Kulturowego Paulinów
Województwo Małopolskie i Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika będą współpracować na rzecz utworzenia w Małopolsce kolejnego fragmentu Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Kulturowego Paulinów.
W krakowskiej Bazylice Świętego Michała Archanioła Sanktuarium Męczeństwa Świętego Stanisława na Skałce list intencyjny w tej sprawie podpisali: marszałek Witold Kozłowski, wicemarszałek Tomasz Urynowicz i o. Arnold Chrapkowski – Generał Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika.
W wydarzeniu wzięli także udział: o. dr Mariusz Tabulski – Przeor klasztoru na Skałce i Rektor Wyższego Seminarium Duchownego Zakonu Paulinów, Beata Białowąs – Członek Zarządu Województwa Śląskiego, Iwona Gibas – Członek Zarządu Województwa Małopolskiego, Rafał Kandziora – Radny Sejmiku Województwa Śląskiego, Grzegorz Biedroń – prezes Małopolskiej Organizacji Turystycznej i o. Jerzy Kielech – proboszcz parafii na Bachledówce w Czerwiennem.
Nowo tworzony Szlak Dziedzictwa Kulturowego Paulinów zainicjowany został przez Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika. Pierwszy fragment szlaku powstaje na terenie województwa śląskiego. Kolejny powstanie w Małopolsce. Na terenie Polski Paulini obecni są od 1382 r. Pierwszy klasztor pauliński powstał w Częstochowie na wzgórzu jasnogórskim. Aktualnie w Polsce istnieją 23 klasztory i domy zakonne, z 70. na całym świecie. Zlokalizowane są one prawie we wszystkich województwach, ale najwięcej znajduje się ich w województwie śląskim i małopolskim.
Tematem przewodnim działań szlakowych będzie „duchowość w drodze”, wsparta chęcią ukazania roli Zakonu Paulinów w historii Polski i społeczności lokalnych, a także prezentacji duchowości paulińskiej oraz dziedzictwa kulturowego i architektury Zakonu. Założeniem jest, by szlak jako turystyczno-kulturowy, oprócz elementów poznawczych zawierał również aspekt edukacyjny. Szlak zainicjowano z myślą o różnych grupach docelowych, których motywacje są rozpięte pomiędzy duchowością, wiedzą i aktywnością.
– Mamy bardzo wiele różnych wspólnych tematów, jak choćby wspólne organizowanie Juromanii, czyli święta Jury Krakowsko-Częstochowskiej, czy rewitalizacja trasy 97, łączącej Suchą Beskidzką z Żywcem, która niewątpliwie będzie ogromnym pobudzeniem gospodarczym dla tamtego obszaru. Wszystko wskazuje na to, że będzie to również wspólne organizowanie wielkiego wydarzenia, jakim będą Igrzyska Europejskie w 2023 roku. Mówię o tym dlatego, że w sposób szczególny Ojcowie Paulini również łączą naszą współpracę z Województwem Śląskim – mówi Witold Kozłowski, Marszałek Województwa Małopolskiego.
Szlak obejmował będzie trasy piesze, rowerowe i samochodowe z opisami obiektów i miejsc, kwerendą historyczną oraz praktyczną platformą informacyjną. Najważniejszym miejscem na mapie szlaku na terenie województwa małopolskiego będzie klasztor z 1472 roku i nieco późniejsza Bazylika Świętego Michała Archanioła i Sanktuarium Męczeństwa Świętego Stanisława na Skałce wraz z Kryptą Zasłużonych Polaków, a także zabudowania klasztorne z kościołem pw. Matki Bożej Częstochowskiej na Bachledówce w Czerwiennem.
– Szlak Paulinów stanowić będzie nową ofertę turystyczną, która doskonale wpisuje się w obecne trendy turystyczne. W wyniku pandemii Covid-19 uległy one znaczącej zmianie. Wzrosło zapotrzebowanie na aktywne formy wypoczynku, takie jak wędrowanie, czy rower, autentyczność, slow, eko, czas by pobyć samemu ze sobą, kontemplację na łonie natury – mówi Tomasz Urynowicz, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego.
– Pierwszym elementem prac będzie opracowanie koncepcji przebiegu Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Kulturowego Paulinów na terenie województwa małopolskiego. Docelowo szlak, oprócz Polski, ma objąć liczne miejsca Europy, gdzie Zakon Paulinów „strzeże” obiekty i zabytki związane z europejską historią i tradycją kultu Świętego Pawła Pustelnika, w tym Węgry – kolebkę Zakonu, klasztory w Chorwacji, Słowacji, a także we Włoszech, Niemczech oraz w Czechach – dodaje Tomasz Urynowicz.
Kulturowe dziedzictwo Paulinów sięga XIII wieku. Charyzmat Zakonu wskazuje na łączenie życia kontemplacyjnego z działalnością apostolską. Patronem Zakonu jest Święty Paweł z Teb żyjący na przełomie III i IV wieku. Wraz z rozwojem Zakonu i wzrastającą liczbą klasztorów i kościołów Paulini wytworzyli swój styl założeń architektonicznych oraz wystrojów wznoszonych przez siebie siedzib oraz miejsc kultu. Na poszczególnych terenach powstawały budowle, których, mimo ogromnych zniszczeń dokonanych przez Turków w wieku XVI na terenie Węgier, a także innych zawieruch wojennych, zachowało się do naszych czasów.
– Dzisiejsze spotkanie jest ukoronowaniem naszego wspólnego wysiłku o to, aby to dziedzictwo, które skupia ziemia małopolska zostało w ten europejski szlak włączone. Wyrażam wdzięczność panom marszałkom i wszystkim, którzy włączyli się w prace, które zmierzają do rozszerzenia, już na drugie województwo Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Kulturowego Paulinów. Mam nadzieję, że w przyszłości dołączą do nas także inne kraje – powiedział w Krakowie o. Arnold Chrapkowski, Generał Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika.
O wysokiej kulturze materialnej Paulinów świadczą liczne zabytki ruchome stanowiące spuściznę pokoleń mnichów Zakonu. Należą do nich archiwalia, rękopisy, starodruki, malarstwo, rzeźba, meble, paramenty liturgiczne (złotnictwo i tkaniny). Osobną dziedziną, w której kultura paulińska posiada szczególne osiągnięcia jest muzyka kościelna, a jej materialnym śladem są liczne archiwalia muzyczne zachowane do dziś, w tym zabytkowe księgi liturgiczne oraz dawne instrumenty muzyczne.
Centralnym punktem Szlaku Paulinów będzie Sanktuarium na Jasnej Górze zlokalizowane w województwie śląskim. W województwie małopolskim najważniejszym miejscem będzie klasztor i Bazylika Świętego Michała Archanioła i Świętego Stanisława na Skałce. Oprócz bezcennych zabytków kultury i sztuki, klasztor skałeczny założony przez Jana Długosza w 1472 roku, posiada dobrze zachowane archiwum – bibliotekę, która swoje początki ma już w akcie fundacyjnym, w której znajdziemy wiele bezcennych dokumentów, ksiąg i inkunabułów.
Małopolski odcinek Szlaku Paulinów stanowić będzie naturalną kontynuację fragmentu szlaku zlokalizowanego na terenie województwa śląskiego, co oznacza, iż jego początek będzie przedłużeniem szlaku przebiegającego przez teren województwa śląskiego. W Województwie Małopolskim wytyczonych jest wiele szlaków turystyczno-kulturowych, które stanowić będą ofertę komplementarną dla Szlaku Paulinów (np. Szlak Orlich Gniazd, Szlak Architektury Drewnianej, Szlak maryjny), co z pewnością uatrakcyjni zwiedzanie turystom, którzy wybiorą ten szlak, jako cel zwiedzania i odkrywania Małopolski.